Vai trò của trí thức trong bảo vệ an ninh tư tưởng

An ninh tư tưởng là một bộ phận rất quan trọng trong chiến lược an ninh quốc gia, góp phần củng cố vững chắc trận địa tư tưởng, nâng cao lòng tin và sự kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, định hướng phát triển xã hội chủ nghĩa và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Do đó, bảo vệ an ninh tư tưởng được xác định là nhiệm vụ của toàn Ðảng, toàn dân, của các cấp, các ngành dưới sự lãnh đạo của Ðảng.

Khoa học, đặc biệt là khoa học xã hội và nhân văn có mối quan hệ biện chứng với chính trị, cho nên, trí thức nói chung, trí thức trên lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn nói riêng là lực lượng đặc biệt quan trọng đang tham gia ngày càng đông đảo vào việc nghiên cứu, đấu tranh, bảo vệ và phát triển lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng dưới sự lãnh đạo của, giúp cho xã hội không ngừng tiến bộ.

 Với tư cách là các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành, trí thức có tiếng nói phản biện, tư vấn về đường lối, chính sách, luật pháp của Đảng và Nhà nước, góp phần làm chính xác những quyết sách liên quan đến phát triển kinh tế xã hội, phát triển con người của Việt Nam. Ngoài ra, họ còn có thể đưa ra những dự báo về phát triển giúp cho lãnh đạo, quản lý của Đảng và Nhà nước nâng cao được tầm nhìn, hành động trong những quyết sách liên quan đến phát triển về đối nội và đối ngoại” (1).

Trí thức là những người được đào tạo cơ bản, trình độ học vấn cao, kiến thức rộng, năng lực nghiên cứu sâu, nên có khả năng, điều kiện trực tiếp tham gia đấu tranh trên mặt trận chính trị, tư tưởng để khẳng định tính khoa học, cách mạng và bảo vệ sự trong sáng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, sự đúng đắn của con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta, qua đó tiếp tục phát triển tư duy lý luận trên nhiều lĩnh vực và cung cấp những luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách đổi mới đất nước, kịp thời làm thất bại chiến lược diễn biến hoà bình của các thế lực thù địch. Ngoài ra, trong hoạt động giảng dạy, trí thức đã góp phần quan trọng giáo dục thế giới quan, phương pháp luận, hình thành nhân cách, xây dựng cho người học có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành tuyệt đối với tổ quốc, với Đảng và nhân dân. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn một bộ phận không nhỏ trí thức tham gia đấu tranh trên mặt trận tư tưởng chất lượng và hiệu quả còn thấp, tính chiến đấu chưa cao, tính khoa học, tính sắc bén, tính lôgic chặt chẽ trong lập luận còn thiếu, nhiều khi phê phán theo kiểu áp đặt, do đó tính thuyết phục còn hạn chế. Tác động làm thay đổi nhận thức, củng cố niềm tin, lý tưởng trong cán bộ, đảng viên chưa rộng và chưa sâu. Chưa linh hoạt, sáng tạo trong việc xác định nội dung, hướng đấu tranh, thiếu những hình thức, biện pháp cụ thể, thiếu sức thuyết phục để xây dựng, củng cố niềm tin, phản bác những quan điểm sai trái, giải đáp những băn khoăn, vướng mắc, những vấn đề phức tạp và những mâu thuẫn mới nảy sinh trong quá trình đổi mới. Bên cạnh đó, do chưa dự báo được những vấn đề mới nảy sinh, kể cả sự xuất hiện những quan điểm sai trái nên một bộ phận trí thức còn thiếu chủ động, thiếu chuẩn bị trong đấu tranh phê phán, thường phản ứng chậm, không kịp thời trước các quan điểm sai trái, thông tin xuyên tạc.

Hiện nay, các thế lực thù địch, phản động đang tiếp tục đẩy mạnh chống phá nước ta trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng bằng nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt hòng phủ định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm mơ hồ bản chất giai cấp của Ðảng; lợi dụng những hạn chế trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành đất nước để xuyên tạc đường lối, chủ trương, chính sách của Ðảng, pháp luật của Nhà nước; lợi dụng hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí của cán bộ, đảng viên để gây ra những dao động, hoang mang về tư tưởng, mất lòng tin vào Đảng, vào chế độ xã hội chủ nghĩa. Điều đó làm cho cuộc đấu tranh trên mặt trận chính trị, tư tưởng diễn biến hết sức gay go, quyết liệt và phức tạp, nguy cơ hiểm họa về an ninh tư tưởng ngày càng tăng lên. Trong bối cảnh đó, để đội ngũ trí thức hoàn thành tốt nhiệm vụ, phát huy tốt vai trò trong cuộc đấu tranh nhằm bảo vệ an ninh tư tưởng, đòi hỏi phải thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ khác nhau, trong đó tập trung vào:

Một là, tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức trong xây dựng, bồi dưỡng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức trong tham gia bảo vệ an ninh tư tưởng hiện nay.

Bảo vệ an ninh tư tưởng là cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng cũng như quan điểm, đường lối của Đảng; đây cũng là cuộc đấu tranh một mất, một còn giữa chúng ta với các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị. Nếu để mất trận địa lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ làm cho cách mạng mất định hướng phát triển. Do đó, cần phải thống nhất và nâng cao nhận thức toàn xã hội, hệ thống chính trị, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, các ngành về vai trò của đội ngũ trí thức trong việc đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng. Theo đó, cần có biện pháp thích hợp nhằm phát huy trí tuệ, năng lực sáng tạo của cán bộ có trình độ chuyên môn cao và bản lĩnh chính trị vững vàng. Đổi mới căn bản công tác đào tạo cán bộ lý luận, từ quy hoạch đến chương trình, nội dung, phương pháp tuyển chọn, tiêu chuẩn đánh giá chất lượng và sử dụng cán bộ. Hình thành đội ngũ cán bộ đầu đàn và các lớp cán bộ kế tiếp, đáp ứng nhiệm vụ trước mắt và lâu dài.

Hai là, nâng cao trình độ lý luận cho đội ngũ trí thức trong tham gia bảo vệ an ninh tư tưởng hiện nay.

Trong thực tiễn, các quan điểm thù địch, sai trái được các thế lực thù địch tung ra có thể thực hiện trắng trợn, cũng có thể được che dấu kín đáo, hoặc ngụy trang dưới những cái vỏ “khoa học”, “khách quan”, làm cho chúng ta khó nhận biết thực chất và rất khó đấu tranh. Vì thế, bên cạnh việc vạch rõ tính chất phản động, phản cách mạng của các quan điểm thù địch, sai trái, cần phải làm rõ tính chất phản khoa học của các quan điểm ấy một cách có cơ sở lý luận và thực tiễn. Điều đó chỉ có thể được khi đội ngũ trí thức có sự vững chắc về lý luận và có trình độ lý luận đủ tầm. Chúng ta phải ý thức rõ ràng hơn đối với vấn đề nâng cao trình độ lý luận cho đội ngũ trí thức. Để nâng cao trình độ lý luận của đội ngũ trí thức thì vấn đề tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện để nâng cao trình độ lý luận phải là nhu cầu tự thân, tự phấn đấu, rèn luyện bền bỉ của mỗi trí thức. Các cơ quan, đơn vị cần tạo điều kiện, có chính sách khuyến khích tinh thần tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao trình độ lý luận của đội ngũ trí thức. Đồng thời, phải thường xuyên bám sát định hướng lớn về công tác chính trị, tư tưởng của Đảng đối với toàn xã hội và trong từng lĩnh vực, ngành cụ thể; bám sát thực tiễn đời sống của xã hội, không ngừng đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp đấu tranh; đập tan âm mưu hoạt động “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, nhất là trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng.

Ba là, tổ chức, bồi dưỡng và tạo điều kiện cho đội ngũ trí thức tham gia đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng.

Đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng là trách nhiệm trực tiếp của trí thức. Tuy nhiên, mỗi người có chuyên ngành, chức trách, cương vị khác nhau nên cách thức thực hiện và tham gia đấu tranh có sự khác nhau. Để đấu tranh có hiệu quả, cần tổ chức các lực lượng đấu tranh trực tiếp có tính chuyên trách gồm các nhà khoa học, các chuyên gia làm nhiệm vụ tác chiến không gian mạng vừa hồng vừa chuyên, kiên định lập trường, có trình độ, kỹ năng sử dụng công nghệ cao. Thông qua hoạt động có tổ chức này sẽ góp phần rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng cho đội ngũ trí thức. Chủ động bồi dưỡng cho đội ngũ trí thức những vấn đề lý luận, thực tiễn, cần thiết, những vấn đề liên quan đến trình độ, năng lực đấu tranh tư tưởng, lý luận, cũng như khả năng bổ sung, phát triển tư tưởng, lý luận. Cần quán triệt và tổ chức thực hiện tốt quan điểm của Đảng: “Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả công tác tư tưởng phục vụ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị (2). Kịp thời “đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” (3). Đồng thời vận dụng phù hợp các kết quả nghiên cứu lý luận vào quá trình công tác và trực tiếp tham gia đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng của đội ngũ trí thức.

Cần tạo môi trường thuận lợi cho đội ngũ trí thức phát triển trí tuệ và sự sáng tạo trong nghiên cứu lý luận, trong khoa học theo tinh thần “tạo môi trường dân chủ, loại trừ việc hạn chế tự do tư tưởng” (4). Quan niệm của V.I.Lênin về người trí thức đã chỉ rõ: “Người trí thức đấu tranh, tuyệt nhiên không phải là bằng cách dùng thực lực theo lối này hay lối khác, mà là bằng cách dùng những lý lẽ… Vì vậy, đối với họ, quyền được hoàn toàn tự do biểu hiện bản chất cá nhân của mình là điều kiện đầu tiên để công tác được kết quả…” (5). Bên cạnh đó, Đảng, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách phù hợp, tạo điều kiện tốt nhất về vật chất và tinh thần để trí thức có thể toàn tâm, toàn ý phục vụ cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng, bảo vệ nền tảng tư tưởng, lý luận của Đảng.

Bốn là, nâng cao trình độ, năng lực gắn với bồi dưỡng tinh thần và ý thức trách nhiệm cho đội ngũ trí thức trong tham gia đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng.

Đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng là vấn đề đặc biệt khó khăn và rất nhạy cảm. Sự nhạy cảm đó vừa do nội dung vấn đề đấu tranh có nhiều gai góc về lý luận và cả thực tiễn, vừa chịu sự chi phối, quy định của không khí chính trị, quan hệ chính trị, sự có lợi hay không có lợi khi viết bài đấu tranh ở từng thời điểm cụ thể. Những khó khăn đó đòi hỏi đội ngũ trí thức phải có lập trường và thế giới quan kiên định vững vàng, kiến thức sâu rộng về xã hội và con người, năng lực và phương pháp tư duy khoa học, phải nêu cao tinh thần trách nhiệm xã hội, phải sắc bén về lý luận và nhạy cảm về thực tiễn, phải thường xuyên cảnh giác cách mạng, dũng cảm, chủ động, nhạy bén tiến công địch trên mặt trận chính trị, tư tưởng. Năng lực đấu tranh bảo vệ an ninh tư tưởng của đội ngũ trí thức phải gắn chặt chẽ với tinh thần, phẩm chất chính trị, ý thức trách nhiệm và dũng khí đấu tranh của bản thân; kiên định với mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong sự nghiệp đổi mới đất nước mà nhân dân ta đang phấn đấu dưới sự lãnh đạo của Đảng; có niềm tin vào lẽ phải, vào chính nghĩa, vào tiền đồ tương lai tốt đẹp của dân tộc, sức mạnh của đất nước, vào đường lối, quan điểm của Đảng.

Lòng nhiệt tình, ý thức trách nhiệm cao và dũng khí đấu tranh là rất quan trọng, cần thiết, nhưng chưa đủ. Điều quan trọng nữa là phải có trình độ, năng lực đấu tranh, phải biết đấu tranh, bác bỏ, làm phá sản âm mưu, thủ đoạn của những kẻ tung ra các quan điểm thù địch, sai trái. Làm được điều đó, đội ngũ trí thức còn góp phần quan trọng củng cố niềm tin, nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, tình yêu quê hương đất nước, góp phần bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.

_____________

1. Nguyễn Cẩm Ngọc, Trí thức khoa học xã hội nhân văn với sự nghiệp đổi mới để phát triển đất nước, Hội thảo quốc tế Đóng góp của khoa học xã hội – nhân văn trong phát triển kinh tế xã hội, Viện Xã hội học, Hà Nội, 2011, tr.460.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.200.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.201.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2007, tr.49.

5. V.I.Lênin, Toàn tập, tập 8, Nxb Tiến bộ, Mát-xcơ-va, 1979, tr.373.

Nguồn : Tạp chí VHNT số 404, tháng 2 – 2018

Tác giả : ĐÀO VĂN MẠC